Profilaktyka raka szyjki macicy

Czym jest cytologia ginekologiczna?

Badanie cytologiczne polega na pobraniu specjalną szczoteczką wymazu (komórek nabłonka) z szyjki macicy. Pobrane komórki są rozprowadzane na szkiełku podstawowym, utrwalane i poddawane ocenie przez lekarza.

Co pokazuje badanie?

• Wynik prawidłowy w  przypadku stwierdzenia obecności komórek prawidłowych, dotyczy większości  badanych kobiet.
• Badanie może wykazać obecność  komórek zapalnych – wówczas po określeniu czynnika wywołującego zapalenie lekarz wdroży odpowiednią terapię, po której pacjentka powinna powrócić do pełni zdrowia.  Taki stan często występuje u kobiet z nadżerką. 
• Badanie może pokazać komórki z tzw. dysplazją, czyli chorobowo zmienione. Zmiany te nie mają  charakteru nowotworowego, ale trzeba je kontrolować lub leczyć. W zależności od stopnia dysplazji lekarz wskaże właściwe postępowanie, przestrzeganie jego zaleceń skutkuje wyleczeniem pacjentki.  Nieleczona dysplazja może doprowadzić do następowych zmian nowotworowych.
• Badanie może pokazać komórki o cechach nowotworowych – wówczas lekarz zleci dodatkowe badania diagnostyczne, wdroży odpowiednie leczenie, a rokowanie będzie zależało od czasu podjęcia leczenia i stopnia zaawansowania zmian. Należy pamiętać, że dzisiaj rak nie oznacza już wyroku, choroba może w pełni wyleczalna.

Badanie cytologiczne ma jednak swoje ograniczenia. Pokazuje zmiany na etapie, gdy komórki są już chorobowo zmienione.  Na jego podstawie nie możemy prognozować jak rozwinie się zmiana chorobowa. Wreszcie, w sytuacji, gdy materiał jest nie diagnostyczny (niemożliwy do oceny) badanie trzeba powtórzyć.

Dlatego najnowsze rekomendacje medyczne zalecają wykonywanie cytologii  łącznie z testem DNA HPV.

Co to jest badanie DNA HPV?

Badanie polega na pobraniu wymazu z szyjki macicy podobnie jak w przypadku zwykłej cytologii. W pobranym materiale szuka się materiału genetycznego (DNA) genotypów wirusa o wysokim ryzyku onkogennym  .

Dlaczego bada się akurat HPV?

Ponieważ jest to wirus, którego typy tzw. onkogenne przy długotrwałej infekcji mogą prowadzić do rozwoju raka szyjki macicy. Kobiety, u których wykryto zakażenie wirusem HPV – typami onkogennymi – mają większe ryzyko rozwoju zmian przedrakowych, niż kobiety z negatywnym wynikiem testu HPV, nawet jeśli mają prawidłowy wynik cytologii.

Jakie są dostępne badania wirusa HPV i na co one wskazują?

• Badanie HPV-HR – wskazuje czy pacjentka jest zakażona wirusem onkogennym HPV, czy też nie. Badanie wykrywa obecność 12  wysoce onkogennych typów wirusa mogących w przypadku braku leczenia prowadzić do raka szyjki macicy bez specyficznej ich identyfikacji. Należy pamiętać, że większość infekcji nawet groźnymi typami wirusa ulega samowyleczeniu, jednak pacjentka z wynikiem dodatnim powinna być w odpowiedni sposób monitorowana.
• Badanie HPV-GEN –  wskazuje czy pacjentka jest zakażona wirusem HPV, jednak można tutaj określić specyficznie typ wirusa dla 37 genotypów, w tym wszystkich wysoce onkogennych  i wdrożenie odpowiedniego postępowania, w zależności od typu patogenu.
• Badanie HPV-RNA – pozwala na wykrycie infekcji przetrwałej, w której już zaczynają się zmiany na poziomie komórek. Wykrywa faktyczne zagrożenie rozwojem choroby nowotworowej. Na tym etapie w badaniu cytologicznym możemy nie dostrzec jeszcze żadnych symptomów zmian o charakterze nowotworowym.

Najskuteczniejsza profilaktyka raka szyjki macicy to połączenie badania cytologii ginekologicznej z testem HPV-DNA.

Dla kogo przeznaczone są te badania?

Wykonanie testu na wykrywanie wirusa HPV zalecane jest każdej kobiecie, która rozpoczęła życie płciowe.

Dlaczego warto zrobić badanie?

• Polska należy do czołówki wśród krajów Unii Europejskiej pod względem śmiertelności i liczby zachorowań na raka szyjki macicy.

• HPV jest najczęściej przekazywanym czynnikiem chorobotwórczym narządów płciowych.

• W ponad 99% przypadków raka szyjki macicy, czynnikiem odpowiedzialnym za jego powstanie jest infekcja wirusem HPV.

• Przetrwałe zakażenie wirusem o genotypie należącym do grupy wysokiego ryzyka, warunkuje możliwość powstawania raka szyjki macicy.

• Oferowane badanie umożliwia określenie największej, z dostępnych na rynku, liczby genotypów (odmian) wirusa.